Heʻe nalu

Inoa | Name(s)

Heʻe nalu

Hōʻuluʻulu manaʻo

ʻO ka heʻe nalu he pāʻani kai mai ka wā kahiko mai a i hoʻokumu mua ʻia ma ka Pākīpika. ʻO ia ka heʻe ʻana o ke kanaka i ka poʻina o ka nalu a ma luna o ka papa heʻe nalu. Wahi a nā kūpuna, ma ka wā kahiko, hana like akula nā aliʻi a me nā makaʻāinana ma ke ʻano he pāʻani leʻaleʻa, a ʻike ʻia ma nā moʻolelo he hana nō ia a nā akua a me nā kūpua kekahi. 

He mau ʻano papa heʻe nalu i hoʻohana nui ʻia e nā kānaka e laʻa me ka papa olo, ka papa kīkoʻo, ka papa alaia, ka papa liʻiliʻi, a me ka papa kīoe. ʻO ka laʻau ka mea i kālai ʻia i papa heʻe nalu, ʻo ke koa, ke kukui, ka wiliwili, a pēlā wale aku.

Nui nā wahi kaulana no ka maikaʻi o ka poʻina nalu, e like hoʻi me Waikīkī ma Oʻahu a me Hoʻokipa ma Maui. Aia he mau heiau pili i ka heʻenalu ʻana, ʻo Kuʻemanu a me Keolanāhihi ma Kona kekahi a ma nā nūpepa i hoʻoili nui ʻia ai nā pule a me nā oli no ka heʻenalu e nā kūpuna.

I kēia wā he hana laulā ka heʻe nalu ma ka honua holoʻokoʻa a ʻōlelo ʻia no Hawaiʻi nō ia hana. Kaulana ʻo Kūhiō a me Duke Kahanamoku no ka lawelawe ʻana i ka heʻe nalu i nā ʻāina ma waho o Hawaiʻi. Mālama ʻia nā heihei, nā hoʻokūkū hoʻi, no ka heʻe nalu i ʻō a i ʻaneʻi o ka honua.

Description

Surfing is a water sport of ancient times that was established in the Pacific. It is the act of sliding on a wave on top of, what is known today, as a surfboard. According to the elders, in the past, everyone would come to surf, chiefs and commoners as a favored activity. There are many stories of the deities that make mention of them surfing as well.

There are a few types of surfboards that were commonly used, for example the papa olo, the papa kīkoʻo, the papa alaia, the papa liʻiliʻi, and the papa kīoe. Boards were carved out of wood such as the koa, the kukui, the wiliwili, and others.

There are many places famed for waves that are good for surfing, places such as Waikīkī, Oʻahu and Hoʻokipa, Maui. There are also heiau associated with surfing, Kuʻemanu and Keolanāhihi are examples that have been identified in Kona. In the newspapers there were many prayers and chants that were passed down that are associated with surfing. 

These days, surfing is found all over the world, and it is attributed as being a sport from Hawaiʻi. Kūhiō and Duke Kahanamoku are credited with bringing the sport outside of Hawaiʻi for others to enjoy. Surfing contests are held around the world.

ʻŌlelo kuhikuhi

E koho i kēia huaʻōlelo no nā kumuwaiwai pili i ka heʻe nalu.

Instructions

Use this term for resources related to surfing. 

Moʻokūʻauhau | Genealogy

Akua | Deity: Hiʻiaka; Kapōʻulakīnaʻu; Kaʻiliokalauokekoa; Lāʻieikawai; Lono; Moʻikeha

Hālau | Group/school: Hui Nalu/Waikīkī Beachboys; Hui o Heʻe Nalu

Kanaka | Person: Kahikilani; ʻUmi; Paʻao; Naihe; Princess Victoria Kaʻiulani; Prince Jonah Kūhiō Kalanianaʻole; Duke Kahanamoku; Eddie Aikau; Clyde Aikau; Kealoha Kaio; Ben Aipa; Buffalo Keaulana; Rell Sunn

Āina | Land/sea: Waikīkī; Kawehewehe (Waikīkī); North Shore (Oʻahu); Waimea (Oʻahu); Pau Malū (Sunset Beach, North Shore, Oʻahu); Pipeline (North Shore, Oʻahu); Mākaha (Waiʻanae, Oʻahu); Honoliʻi (Hilo); Hoʻokipa (Maui); Heʻeia (Kona, Hawaiʻi); Kamoamoa (Niʻihau); ʻŌhiʻa (Niʻihau)

Hana | Practice: Kālai laʻau; Hoe waʻa; Pākākā nalu; Lele kawa; Kaha nalu; Pae poʻo; Heʻe o; Heʻe puʻe wai

Lako | Materials + tools / implements: Papa heʻe nalu (surfboard); Koa; Kukui: Ohe; Wiliwili; Nā ʻano papa heʻe nalu; Olo; Kīkoʻo; Alaia Papa liʻiliʻi; Kīoe

Lawena | Behavior: Kīpapa; Noho; Kukuli kū; Hoʻokahi kuli; Pāhola; Pupuʻu; Hōʻekepue

Kūkulu | Built environment: Heiau; Kuʻemanu Heiau (Kona, Hawaiʻi); Keolonāhihi Heiau (Kona, Hawaiʻi); Kiʻipōhaku

ʻAʻahu | Garments/clothing: Kapa malo / Pāʻū soaked in kamani oil; Pāʻū puakai; Malo kai; Malo puakai; ʻAʻohe lole

Kūmole | References

Clark, John R. K. Hawaiian Surfing : Traditions from the Past. Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2011.

DeLaVega, Timothy Tovar. Surfing in Hawai’i, 1778-1930. Charleston, S.C: Arcadia Pub., 2011.

Pukui, Mary Kawena, and Samuel H. (Samuel Hoyt) Elbert. Hawaiian Dictionary : Hawaiian-English, English-Hawaiian. Rev. and enl. Ed. Honolulu: University of Hawaii Press, 1986.

Walker, Isaiah Helekunihi. Waves of Resistance : Surfing and History in Twentieth-Century Hawaiʻi. Honolulu: University of Hawaii Press, 2011. doi:10.1515/9780824860912

Hoʻopili ʻia i | Applied to: He’e nalu; ancient Hawaiian surfing, Pae i ka nalu : surfing in Hawaiʻi, Waves of resistance

Mea haku | Created by: Keahiahi Long; Annemarie Paikai